به گزارش پیک نکا، اوایل سال جاری و در فروردین ماه قیمت خرید تضمینی گندم از سوی شرکت بازرگانی دولتی ایران و وزارت صمت اعلام شد؛ در همین راستا یزدان سیف مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران اعلام کرد که امسال مصوب شده است ۱۱ میلیون تن گندم با نرخ مصوب هر کیلوگرم ۲ هزار و ۵۰۰ تومان از کشاورزان خریداری شود.
اگرچه این رقم افزایش درصدی خوبی نسبت به سال گذشته داشت اما در عمل همچنان قیمت خرید گندم با قیمت های جهانی اختلاف زیادی داشت به طوری که حتی برخی از نمایندگان پیشین مجلس نسبت به ایرن رقم اعتراض کرده و عنوان کردند تبعات پایین بودن نرخ خرید تضمینی گندم گریبان کشور را می‌گیرد.
سال ۹۸ نرخ خرید تضمینی گندم حدود ۱۷۰۰ تومان بود به این معنا که دولت برای خرید هر کیلو گندم از گندم کاران، حدود ۱۷۰۰ تومان می پرداخت که این رقم بر اساس هزینه های گندمکاران بسیار پایین بود.
فاصله چند هزار تومانی قیمت گندم در ایران و کشورهای همسایه
در همین راستا نظر افضلی عضو سابق کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا با اشاره به اختلاف قیمتی که بین نرخ خرید تضمینی گندم در ایران و قیمت جهانی آن دارد، اظهار کرد: در کشوری که همه منابع اقتصادی خود را با دلار گرده زده است، نمی توان انتظار داشت که نرخ تضمیمنی گندم کمتر از ۲۵۰۰ تومان باشد؛ تا حد زیادی نوسانات ارزی بر قیمت گندم تاثیر می گذارد و این موجب می شود تا کشاورزان محصولات خود را نگه دارند و از فروش آن به دولت خودداری کنند.
آنچه که مشخص است قاچاق گندم از کشور به خارج از مرزها در کنار بی رغبتی کشاورزان به کاشت گندم در نهایت خودکفایی گندم که یکی کالای استراتژیک است را نشانه می گیرد.
در روزهای گذشته و با بررسی اخبار از گوشه و کنار کشور، مشخص شده است که گندم کاران همانند سال های گذشته ترجیح می دهند گندم خود را به دلالان بفروشند و تا کنون سهم زیادی از این کالاس استراتژیک نصیب دلالان شده است.
در سال های گذشته به ویژه ۹۷ و ۹۸ علیرغم بارندگی شدید و همچنین سطح بالای زیر کشت برای گندم، در نهایت دولت و شرکت بازرگانی دولتی به یک وارد کننده گندم تبدیل شد. کارشناسان زیادی علت این مساله را نرخ پایین خرید تضمینی گندم و از طرف دیگر عدم پرداخت مطالبات گندمکاران در موقع مقرر اعلام کردند.
در شرایطی که قرار بود ۱۱ میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری شود با ورود به نیمه نخست تیرماه این رقم نه تنها محقق نشده بلکه تحقق خرید گندم بسیار پایین تر از این میزان بوده است.
در همین راستا اسفندیاری پور، مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی گفته بود که برآورد تولید گندم در سال زراعی جاری ۱۴ میلیون تن با درصد تغییرات ۵ تا ۷ درصد است.
اگرچه برداشت گندم تا اواسط شهریورماه ادامه دارد اما اوج برداشت گندم در نیمه نخست تیرماه است؛ هرچند به گفته اسفندیاری پور، تا روزهای نخست تیرماه تنها ۳ میلیون و ۶۵۶ هزار تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان به صورت تضمینی خریداری شده است.
بررسی های آماری نشان می دهد که تنها ۲۵ درصد از گندم کشاورزان جمع آوری شده است و این رقم تا رسیدن به گندم مورد نیاز کشور بسیار فاصله دارد.
از طرف دیگر شواهد حاکی از آن است دلالان پیش از نمایندگان دولت بر سر زمین‌های کشاورزان حاضر شده و با قیمت های بالاتر گندم آنها را خریداری کرده اند. مراکز خرید تضمینی گندم در خراسان شمالی، گلستان، کردستان، کرمانشاه و … هنوز فعالیت خود را شروع نکرده بودند که دلالان به سراغ کشاورزان رفته اند.
در این راستا عدم استقرار مراکز خرید تضمینی گندم فرصت را برای دلالان فراهم کرده است؛ در شرایطی که به گفته کشاورزان و برخی از کارشناسان قیمت تمام شده هر کیلو گندم برای کشاورزان بیش از ۲۸۰۰ تومان است اما دولت رقم ۲۵۰۰ تومان را مصوب کرده است.
از طرف دیگر به گفته کشاورزان، برخی از نمایندگان خرید تضمینی گندم خارج از عرف قانونی و روند جاری کشور، تحت عناوین مختلف مانند پایین بودن کیفیت و … گندم را با قیمت کمتر از ۲۵۰۰ تومان نیز خریداری می کنند که این اقدام کاملاً غیر قانونی است.
توجیه کشاورزان در روزهای گذشته برای تحویل گندم های خود به دلالان، مواردی نظیر پایین بودن قیمت مصوب دولت، خرید پایین تر از قیمت مصوب دولت، عدم استقرار نمایندگان خرید گندم، سختی نگهداری غلات تا زمان حضور نمایندگان خرید و … است.
واردات ۲ میلیون تنی گندم در ۲ ماهه نخست سال
بررسی های آماری و میزان واردات گندم نشان می دهد که واردات گندم در ۲ ماهه نخست سال ۹۹ به ۲ میلیون تن نزدیک شده است؛ طبق داده‌های گمرک ایران از سال ۱۳۹۶ به بعد واردات گندم ایران به صفر رسیده بود که این وضعیت از اسفند سال گذشته تغییر کرده و در ماه‌های اسفند ۹۸، فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۹ ایران بازهم به جمع واردکنندگان گندم پیوسته است.
براساس آخرین گزارش گمرک ایران از جزئیات اقلام وارداتی، طی ۲ماهه فروردین و اردیبهشت سال جاری دولت ۱ میلیون و ۷۴۶ هزار تن گندم وارد کشور کرده که در نوع خود اتفاق بی‌سابقه است.ارزش دلاری این حجم واردات ۴۸۲٫۹۸ میلیون دلار است.
جدول زیر برآورد کمیسیون تلفیق برای بودجه سال ۹۹ بوده که در آن بودجه ۱۵۷۱۵۵ میلیارد ریالی برای خرید تضمینی گندم از کشاورزان داخلی در سال ۹۹ در نظر گرفته شده است؛ با احتساب نرخ ارز فعلی بازار (حدود ۱۸ هزار تومان) رقمی معادل ۸٫۷ هزار میلیارد تومان یا معادل نیمی از بودجه سالانه خرید تضمینی گندم داخلی است.(اعتبار در نظر گرفته شده از سوی مجلس برای خرید تضمینی گندم رقمی حدود ۱۶ هزار میلیارد تومان است).
در همین راستا به نظر می رسد خرید تضمینی گندم با وجود قیمت پایین و عدم اهتمام نمایندگان دولت برای خرید گندم امسال هم به نتیجه مطلوبی نرسد.
قاچاق گندم با کیفیت داخلی در کنار واردات گندم بی کیفیت خارجی
نرخ پایین خرید تضمینی گندم باعث شده است که از یک سو سود حاصل از کاشت گندم به جیب دلالان رفته و دلالان با قاچاق گندم، کشور را از مسیر خودکفایی خارج کرده و روی ریل وابستگی غذایی پیش ببرند؛ از طرف دیگر سالانه دولت میلیون ها دلار صرف واردات گندم هایی می کند که کیفیت آنها بر اساس اخبار منتشر شده پایین تر از کیفیت گندم های تولید داخل است.
