به گزارش پیک نکا، بنا به اظهار کارشناسان حوزه آب و خشکسالی «با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته در ۲۵سال آینده دنیا با بحران خشکسالی روبرو است و نیمی از کشورهای جهان نیز با این معضل روبرو خواهند بود و ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و به علت قرار گرفتن در محدوده جغرافیایی خشک با مشکلاتی روبرو
خواهد شد».
در چنین شرایطی حفر چاه آن هم به صورت غیرمجاز یکی از مهمترین چالش‌های بخش آب کشور محسوب می‌شود، چراکه عده‌ای با حفر چاه که یکی از روش‌های تامین آب از سفره‌های زیرزمینی است سبب از بین رفتن منابع آبی و یا آلودگی آن می‌شوند که تداوم روند آن مسئله کم آبی را به بحرانی جدی تبدیل خواهد کرد
این رویه نگران‌کننده متولیان امر را واداشت تا نسبت به تدوین قانون برای برداشت آب از چاه‌ها اقدام کنند.
طبق قانونی که مصوب شد، استفاده از منابع آب زیرزمینی از طریق حفر هر نوع چاه، قنات و توسعه چشمه در هر منطقه از کشور باید با اجازه و موافقت وزارت نیرو انجام شود و این وزارتخانه با توجه به خصوصیات زمین‌شناسی و وضعیت سفره آب زیرزمینی منطقه و مقررات پیش‌بینی شده در این زمینه، نسبت به صدور پروانه حفر و بهره‌برداری، اقدام کند.
از مشکلاتی که حفر چاه‌های غیرمجاز ایجاد می‌کند این است که نوع حفر آن بدون در نظر گرفتن همه شرایط ایمنی و مصون‌سازی می‌تواند منجر به آلوده‌شدن منابع و سفره‌های آب زیرزمینی شود.
در این زمینه لازم است تا مسوولان امر اقداماتی را در نظر بگیرند برای مثال یکی از راه‌های پیشگیرانه برای مقابله با افت منابع آب زیرزمینی مسدود کردن چاه‌های غیر مجاز است یا متولیان این بخش می‌توانند با مدیریت روان‌آب‌ها در زمینه تغذیه منابع آب زیرزمینی اقدام کنند.چنانچه در زمینه مدیریت روان‌آب‌ها طرح و برنامه‌ای هدفمند ارائه شود، پیگیری‌های لازم در مورد آن صورت گیرد، با تایید طرح و تخصیص اعتبار، اقدامات خوبی در این حوزه صورت خواهد گرفت.
*وجود ۳۵۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور
در این مورد علی مراد اکبری معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه در کشور ۳۵۰ هزار حلقه چاه غیر مجاز وجود دارد که به نظر می‌آید به حال خود رها شده و رسیدگی لازم برای اینکه این چاه‌های غیر مجاز، منابع آبی کشور را به هدر ندهند، صورت نمی‌گیرد افزود: تعداد چاه‌های غیر مجاز در کشور تنها ۵۰ هزار عدد کمتر از چاه‌های مجاز است و این موضوعی نیست که بتوان از آن به سادگی عبور کرد ضمن اینکه در مورد چاه‌های مجاز نیز برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارند که بیش از مجوز، مورد بهره برداری قرار می‌گیرند و این موضوع هم رسیدگی خاص خود را می‌طلبد.
وی اظهار کرد: البته انسداد چاه‌های غیر مجاز انجام می‌شود، اما خیلی کم است و تاکنون برای تعادل بخشی به آب‌های زیر زمینی چندین مکاتبه با وزارت نیرو داشته‌ایم که به نتیجه نرسیده است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: این درست است که برخی چاه‌های غیر مجاز به معیشت برخی کشاورزان گره خورده، اما برخی هم هستند که هم چاه مجاز دارند و هم غیر مجاز که حداقل در این مورد می‌توان چاه‌های غیر مجاز را مسدود کرد.
اکبری ادامه داد: در حال حاضر بیشترین انرژی صرف اصلاح پروانه چاه‌های مجاز می‌شود و بقیه امور مربوط به چاه‌ها، رها شده که این مورد باید اصلاح شود.
وی افزود: از دیگر مشکلات در حوزه چاه‌ها، این است که بعضا چندین کشاورز از یک چاه مجاز بهره‌برداری می‌کنند، اما طبق مصوبه اخیر وزارت نیرو، این موضوع محدود شده که مشکلاتی را برای کشاورزان به وجود آورده است و امیدواریم که اصلاح شود.
معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: از سوی دیگر در برخی موارد دیده شده که مجوز آبیاری تحت فشار برای کشاورز به عنوان مثال ۲۰ لیتر در ثانیه مشخص شده، اما وزارت نیرو به یکباره این مجوز را مثلا به ۱۵ لیتر در ثانیه تقلیل می‌دهد که این موضوع مشکلات بسیاری را برای آبیاری زمین‌های کشاورزی پدید می‌آورد چرا که همه تجهیزات مربوط به سیستم آبیاری بر اساس ۲۰ لیتر در ثانیه تعبیه شده و تغییر آن برای کشاورزان هزینه بر است.
اکبری ادامه داد: کشاورزی، جهش تولید و امنیت غذایی شعار امسال وزارت جهاد کشاورزی است و طرح‌های این وزارتخانه در این راستا دیده می‌شود.
وی افزود: کشور ما پیش از دو سال اخیر که ترسالی داشته است ۱۰ سال با خشکسالی دست و پنجه نرم کرده که این رفتار‌های طبیعت جزء ویژگی‌های کشورهای خشک و نیمه خشک است.(خبرگزاری صدا و سیما، ۲۱ خرداد ۱۳۹۹)
در این زمینه یکی از استان‌های کشور که در آن بحث آب و برداشت مجاز و غیرمجاز آب از اهمیت ویژه‌ای دارد، استان مازندران است چراکه این استان در جوار دریاچه خزر قرار دارد.
* شور شدن زمین‌ها و غیرقابل کشت شدن مزارع و باغ‌ها
شاه نظری دکترای مدیریت منابع آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در اظهار نظری با هشدار درباره برداشت بی‌رویه از این منابع درمازندران اظهار کرد: بر اساس خواص طبیعی این منابع و به دلیل نزدیکی دشت‌های مازندران به ساحل، به ازای برداشت هر مترمکعب آب شیرین زیرزمینی بیش از ۴۰ مترمکعب آب شور دریا جایگزین می‌شود.
وی افزود: با این روند و نیز استفاده از آب‌های آلوده زیرزمینی در مزارع، شاهد شور شدن زمین‌ها و در آینده نیز شاهد غیرقابل کشت شدن مزارع و باغ‌ها خواهیم بود.
* حفر چاه بزرگترین خیانت
به منابع آبی مازندران است
پدر علم کویرشناسی ایران با بیان اینکه مدیریت مصرف آب مهم ترین مساله در ادامه حیات کشاورزی در شمال است، اظهار کرد: برای غلبه بر کم آبی راهکاری زیادی در استان وجود دارد که باید فرهنگسازی و عملیاتی شود.
پروفسور پرویز کردوانی با بیان اینکه وجود دریای خزر و رشته های البرز شرائط اقلیمی و آب و هوایی بی نظیری را در مازندران، بوجود آورد که باید قدر آن را بدانیم، اظهار کرد: فرهنگ سازی مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی بسیار مهم و ضروری است، اقلیم مازندران با بارندگی‌های رایگان فرصتی ملی برای فعالیت‌های کشاورزی و زندگی سالم برای ملت ایران است به طوریکه در سال‌های اخیر شاهد مهاجرت به این خطه هستیم.
وی حفر چاه را بزرگترین خیانت به منابع آبی مازندران دانست و افزود: باید این مشکل را فقط با فرهنگ سازی حل و فصل کرد.
پروفسور کردوانی گفت که به دلیل باران های پاییزی بهترین زمان برای غلبه بر کم آبی در مازندران احیاء کشت پاییزه است.
وی گفت که مازندران به دلیل کمبود آب در تابستان باید برنامه ریزی خود را برای کشت پاییزه داشته باشد و بیشترین محصول خود را به سمت پاییز ببرد. (همایش راهبردهای مصرف بهینه آب در بخش کشاورزی- ایرنا)
پدر علم کویرشناسی ایران اظهار کرد: اگر چه برنج به دلیل شرایط خوب آب و هوایی در مازندران در تابستان باید کشت شود، ولی برای سایر محصولات باید برنامه ریزی برای کشت پاییزه باشد تا مشکل کم آبی کمتر شود.
*ساماندهی ۲۳ هزار چاه غیرمجاز کشاورزی در مازندران
در این باره مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران در خرداد ماه از تعیین تکلیف و ساماندهی ۲۳ هزار فقره چاه‌های بدون پروانه کشاورزی در استان خبر داده بود.
محمدابراهیم یخکشی با تشریح اقدامات انجام شده در زمینه تعیین تکلیف چاه‌های فاقد پروانه قبل از قانون (قبل از سال ۸۵) اظهار کرد: طی چهار سال گذشته از ۵۷ هزار حلقه چاهی که در سامانه این شرکت به عنوان چاه‌های فاقد پروانه قبل از قانون وجود دارد، علی رغم اطلاع رسانی مکرر تاکنون فقط ۲۳ هزار نفر برای تشکیل پرونده مراجعه کردند.
وی افزود: باتوجه به محدودیت‌های اجرای تعیین تکلیف اینگونه چاه‌ها به ناچار باید نسبت به تعیین تکلیف اینگونه چاه‌ها اقدام کنیم و این چاه‌ها را باید هرچه سریع‌تر تعیین تکلیف شوند.
یخکشی ادامه داد: عدم مراجعه مالکین اینگونه چاه‌ها به منزله عدم نیاز آنها به آب اختصاص شده و به تبعه آن عدم نیاز به سوخت و برقی کردن چاه و سایر خدمات بوده ضمن آنکه قانون به ما تکلیف کرده برای جبران خسارت به آب زیرزمینی از بهره برداران غیر مجاز آب زیرزمینی جریمه اخذ و به خزانه واریز شود.
طبق آمار رسمی شرکت آب منطقه‌ای مازندران این استان دارای ۱.۵ میلیارد متر مکعب پتانسیل آب زیرزمینی است که سالانه حدود یک الی ۱.۳ میلیارد متر مکعب از طریق ۹۰ هزار حلقه چاه مجاز و ۵۷ هزار حلقه چاه فاقد پروانه قبل از قانون، بهره‌برداری می‌شود.
